Symbol niepełnosprawności 08-T: Choroby Układu Pokarmowego

Symbol niepełnosprawności 08-T odnosi się do chorób układu pokarmowego, które powodują długotrwałe zaburzenia jego funkcji. Jest to jedno z dwunastu oficjalnych oznaczeń w polskim systemie orzeczniczym, wprowadzone na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 2003 roku. Osoby z tym symbolem zmagają się z poważnymi schorzeniami układu trawiennego, które znacząco wpływają na ich codzienne funkcjonowanie i jakość życia.

Spis treści

Czym jest symbol niepełnosprawności 08-T? Definicja i znaczenie

Symbol 08-T w orzeczeniu o niepełnosprawności wskazuje na choroby układu pokarmowego, które w istotny sposób ograniczają codzienne funkcjonowanie osoby. Kod ten jest jednym z dwunastu symboli używanych w polskim systemie orzekania o niepełnosprawności, które precyzyjnie określają rodzaj schorzenia.

Symbol 08-T na oficjalnym dokumencie orzeczenia o niepełnosprawności

Oznaczenie 08-T nie jest samo w sobie stopniem niepełnosprawności, lecz wskazuje na przyczynę niepełnosprawności. W polskim systemie orzeczniczym stopnie niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny) są określane niezależnie od symbolu przyczyny. Osoba może więc posiadać orzeczenie z symbolem 08-T i jednocześnie mieć przyznany lekki, umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, w zależności od wpływu schorzenia na jej funkcjonowanie.

Podstawa prawna symbolu 08-T

Symbol niepełnosprawności 08-T został wprowadzony na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 roku w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Dokument ten precyzyjnie definiuje, jakie schorzenia kwalifikują się do poszczególnych symboli, w tym do oznaczenia 08-T.

Jakie choroby kwalifikują się do symbolu 08-T? Lista schorzeń

Do otrzymania orzeczenia z symbolem 08-T kwalifikują się osoby z przewlekłymi schorzeniami układu pokarmowego, które znacząco wpływają na ich codzienne funkcjonowanie. Ważne jest, aby choroba miała charakter długotrwały (trwający co najmniej 12 miesięcy) i istotnie ograniczała zdolność do wykonywania podstawowych czynności.

Schematyczny obraz układu pokarmowego człowieka z zaznaczonymi obszarami chorób kwalifikujących się do symbolu 08-T

Główne obszary układu pokarmowego, których schorzenia kwalifikują się do symbolu 08-T

Najczęstsze schorzenia kwalifikujące się do symbolu 08-T

  • Choroba Leśniowskiego-Crohna – przewlekła choroba zapalna całego przewodu pokarmowego
  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) – choroba zapalna błony śluzowej odbytnicy lub okrężnicy
  • Celiakia – autoimmunologiczna nieprzenosność glutenu
  • Przewlekłe zapalenie trzustki – postępujące schorzenie prowadzące do niewydolności zewnątrzwydzielniczej i wewnątrzwydzielniczej
  • Nowotwory układu pokarmowego – złośliwe i łagodne nowotwory przewodu pokarmowego
  • Zespół krótkiego jelita – stan po rozległych resekcjach jelit
  • Przewlekła niewydolność wątroby – końcowy etap przewlekłych chorób wątroby
  • Stany po resekcji żołądka z różnych przyczyn z licznymi powikłaniami
  • Przewlekłe choroby jelit o różnej etiologii, powikłane zespołem złego wchłaniania

Każde z tych schorzeń musi spełniać określone kryteria czasowe i funkcjonalne, aby kwalifikować się do przyznania symbolu 08-T. Kluczowym elementem jest wpływ choroby na codzienne funkcjonowanie osoby, a nie samo jej zdiagnozowanie.

Jakie świadczenia i ulgi przysługują osobom z symbolem niepełnosprawności 08-T?

Osoby posiadające orzeczenie o niepełnosprawności z symbolem 08-T mogą korzystać z różnych form wsparcia państwowego. Zakres dostępnych świadczeń i ulg zależy przede wszystkim od przyznanego stopnia niepełnosprawności (lekkiego, umiarkowanego lub znacznego), a nie samego symbolu 08-T.

Osoba z niepełnosprawnością 08-T korzystająca z ulg komunikacyjnych

Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą korzystać z ulg w komunikacji publicznej

Świadczenia finansowe dla osób z symbolem 08-T

W zależności od stopnia niepełnosprawności i indywidualnej sytuacji, osoby z symbolem 08-T mogą ubiegać się o następujące świadczenia finansowe:

CZYTAJ  Jak Zostać Fizjoterapeutą (Bez Studiów)? Zarobki i Alternatywne Ścieżki Kariery
Rodzaj świadczeniaWarunki otrzymaniaWysokość świadczenia (2025)
Zasiłek pielęgnacyjnyZnaczny stopień niepełnosprawności lub niepełnosprawność powstała przed 21. rokiem życia215,84 zł miesięcznie
Zasiłek stałyUmiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności, spełnienie kryterium dochodowegoDo 719 zł miesięcznie
Renta socjalnaCałkowita niezdolność do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu1217,98 zł miesięcznie
Renta z tytułu niezdolności do pracyNiezdolność do pracy, wymagany odpowiedni staż ubezpieczeniowyZależna od stażu pracy i podstawy wymiaru składek

Ulgi i przywileje dla osób z symbolem niepełnosprawności 08-T

Poza świadczeniami finansowymi, osoby z orzeczeniem zawierającym symbol 08-T mogą korzystać z różnych ulg i przywilejów:

Ulgi komunikacyjne

  • 50% zniżki na przejazdy komunikacją miejską (przy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności)
  • Bezpłatne przejazdy komunikacją miejską (przy znacznym stopniu niepełnosprawności w niektórych miastach)
  • 37% ulgi na przejazdy PKP i PKS (przy znacznym lub umiarkowanym stopniu)

Ulgi podatkowe

  • Odliczenia w ramach ulgi rehabilitacyjnej
  • Możliwość odliczenia kosztów leków i specjalistycznej diety
  • Odliczenia za przejazdy na leczenie i rehabilitację

Formularz ulgi podatkowej dla osoby z niepełnosprawnością 08-T

Osoby z symbolem 08-T mogą korzystać z ulg podatkowych w ramach ulgi rehabilitacyjnej

Wsparcie w zakresie opieki zdrowotnej

  • Priorytetowy dostęp do świadczeń medycznych
  • Dofinansowanie do zakupu leków i sprzętu medycznego
  • Możliwość korzystania z bezpłatnych turnusów rehabilitacyjnych
  • Dofinansowanie do zakupu specjalistycznej diety (np. bezglutenowej przy celiakii)

Wsparcie w zakresie zatrudnienia

Osoby z niepełnosprawnością 08-T mogą liczyć na różne formy wsparcia w obszarze zatrudnienia:

  • Dodatkowe przerwy w pracy na odpoczynek lub przyjęcie leków
  • Możliwość skróconego czasu pracy przy zachowaniu pełnego wynagrodzenia
  • Dodatkowy urlop rehabilitacyjny (10 dni roboczych rocznie)
  • Dostosowanie stanowiska pracy do indywidualnych potrzeb
  • Zwolnienie z pracy na badania specjalistyczne

Wsparcie z PFRON dla osób z kodem niepełnosprawności 08-T

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (PFRON) oferuje szereg programów wsparcia dla osób z symbolem 08-T. Warto zaznaczyć, że symbol 08-T nie jest objęty dodatkiem dofinansowania specjalnych symboli, jednak osoby z tym oznaczeniem nadal mogą korzystać z podstawowych form wsparcia.

Logo PFRON i osoba korzystająca z programów wsparcia

PFRON oferuje różne programy wsparcia dla osób z niepełnosprawnością

Programy PFRON dostępne dla osób z symbolem 08-T

  • Dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych – specjalistyczne programy rehabilitacyjne dostosowane do potrzeb osób z chorobami układu pokarmowego
  • Wsparcie w zakupie sprzętu medycznego – dofinansowanie do zakupu specjalistycznego sprzętu niezbędnego w leczeniu chorób układu pokarmowego
  • Program „Aktywny Samorząd” – wsparcie w organizacji lokalnych form pomocy i aktywizacji społecznej
  • Likwidacja barier architektonicznych – dofinansowanie do adaptacji mieszkania, w tym budowy dodatkowych toalet
  • Dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej – możliwość otrzymania wsparcia finansowego na uruchomienie własnej działalności

Dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników z symbolem 08-T

Pracodawcy zatrudniający osoby z niepełnosprawnością, w tym z symbolem 08-T, mogą otrzymać dofinansowanie do wynagrodzeń z PFRON. Wysokość dofinansowania zależy od stopnia niepełnosprawności pracownika:

Stopień niepełnosprawnościWysokość dofinansowania (2025)
Znaczny2760 zł miesięcznie
Umiarkowany1550 zł miesięcznie
Lekki575 zł miesięcznie

Należy pamiętać, że symbol 08-T nie jest objęty zwiększonym dofinansowaniem, które przysługuje wybranym symbolom (01-U, 04-O, 06-E, 12-C). Pracodawcy otrzymują podstawowe stawki dofinansowania.

Wpływ chorób układu pokarmowego na codzienne funkcjonowanie

Schorzenia objęte symbolem 08-T wywierają wieloaspektowy wpływ na funkcjonowanie pacjentów. Ograniczenia dotyczą różnych sfer życia i mogą znacząco obniżać jego jakość.

Osoba z chorobą układu pokarmowego w codziennym życiu

Choroby układu pokarmowego wymagają często dostosowania diety i rytmu dnia

Główne obszary ograniczeń

Sfera zawodowa

  • Częste przerwy w pracy związane z nasileniem objawów
  • Konieczność dostosowania godzin pracy do rytmu leczenia
  • Ograniczona możliwość podejmowania prac wymagających intensywnego wysiłku fizycznego
  • Trudności z utrzymaniem stałego zatrudnienia z powodu częstych absencji

Żywienie i dieta

  • Konieczność stosowania specjalistycznych diet eliminacyjnych
  • Wykluczenie określonych grup produktów spożywczych
  • Potrzeba regularnych posiłków o odpowiedniej konsystencji i składzie
  • Wyższe koszty żywienia związane ze specjalistyczną dietą

Aktywność społeczna

  • Trudności w uczestnictwie w wydarzeniach towarzyskich związanych z posiłkami
  • Ograniczenia w podróżowaniu
  • Konieczność dostępu do specjalistycznych toalet
  • Izolacja społeczna wynikająca z ograniczeń dietetycznych i objawów choroby

Aktywność fizyczna

  • Zmniejszona tolerancja wysiłku fizycznego
  • Konieczność unikania niektórych form aktywności
  • Potrzeba dostosowania intensywności ćwiczeń do aktualnego stanu zdrowia
  • Ograniczenia w uprawianiu sportów zespołowych i wyczynowych

Choroby układu pokarmowego wymagają również stałego nadzoru medycznego, regularnych badań kontrolnych oraz często skomplikowanej farmakoterapii, co dodatkowo wpływa na organizację codziennego życia. Osoby z symbolem niepełnosprawności 08-T muszą często całkowicie przeorganizować swój styl życia, aby dostosować go do ograniczeń wynikających z choroby.

Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności z symbolem 08-T?

Proces uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności z symbolem 08-T wymaga przejścia przez kilka etapów. Kluczowe znaczenie ma zgromadzenie odpowiedniej dokumentacji medycznej i złożenie wniosku do właściwego organu orzekającego.

Wymagana dokumentacja medyczna

Do uzyskania orzeczenia z symbolem 08-T niezbędna jest kompleksowa dokumentacja medyczna obejmująca:

  • Wyniki badań specjalistycznych potwierdzających chorobę układu pokarmowego
  • Badania obrazowe (endoskopia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny)
  • Wyniki badań laboratoryjnych
  • Opinie lekarzy specjalistów gastroenterologów
  • Dokumentacja z hospitalizacji (jeśli miały miejsce)
  • Historia leczenia obejmująca minimum 12 miesięcy

Proces składania wniosku krok po kroku

  1. Pobranie i wypełnienie wniosku o wydanie orzeczenia o niepełnosprawności (dostępny w powiatowych centrach pomocy rodzinie lub online)
  2. Uzyskanie zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia (na specjalnym formularzu, ważne 30 dni od wystawienia)
  3. Skompletowanie dokumentacji medycznej potwierdzającej schorzenie
  4. Złożenie kompletu dokumentów w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności właściwym dla miejsca zamieszkania
  5. Oczekiwanie na wyznaczenie terminu komisji (zazwyczaj 1-2 miesiące)
  6. Stawienie się na komisję lekarską (w niektórych przypadkach możliwe jest orzekanie zaoczne)
  7. Otrzymanie decyzji (zazwyczaj w ciągu 14 dni od posiedzenia komisji)
Komisja orzekająca o niepełnosprawności oceniająca dokumentację medyczną

Komisja orzekająca ocenia dokumentację medyczną i stan zdrowia wnioskodawcy

Odwołanie od decyzji

W przypadku negatywnej decyzji lub przyznania niższego stopnia niepełnosprawności niż oczekiwany, przysługuje prawo do odwołania. Należy je złożyć w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności za pośrednictwem powiatowego zespołu, który wydał decyzję.

Stopnie niepełnosprawności w kontekście symbolu 08-T

Symbol 08-T określa przyczynę niepełnosprawności, natomiast stopień niepełnosprawności wskazuje na poziom ograniczeń funkcjonalnych. W polskim systemie orzeczniczym wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności: lekki, umiarkowany i znaczny.

Różne stopnie niepełnosprawności w kontekście symbolu 08-T

Stopień niepełnosprawności zależy od wpływu choroby na codzienne funkcjonowanie

Kryteria przyznawania poszczególnych stopni niepełnosprawności

Stopień niepełnosprawnościKryteria dla symbolu 08-TPrzykładowe schorzenia
LekkiCzęściowe ograniczenie zdolności do wykonywania pracy, nie wymaga pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniuŁagodna postać choroby Leśniowskiego-Crohna, celiakia dobrze kontrolowana dietą, przewlekłe zapalenie żołądka
UmiarkowanyZnaczne ograniczenie zdolności do pracy lub wymaga czasowej pomocy innych osób w codziennym funkcjonowaniuUmiarkowana postać wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, przewlekłe zapalenie trzustki, stan po częściowej resekcji jelita
ZnacznyNiezdolność do pracy lub zdolność do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej, wymaga stałej opieki innych osóbZaawansowana choroba Leśniowskiego-Crohna z licznymi powikłaniami, zespół krótkiego jelita wymagający żywienia pozajelitowego, zaawansowana marskość wątroby

Wpływ stopnia niepełnosprawności na dostępne świadczenia

Stopień niepełnosprawności ma kluczowe znaczenie dla zakresu dostępnych świadczeń i ulg. Osoby ze znacznym stopniem niepełnosprawności mają dostęp do najszerszego pakietu wsparcia, podczas gdy osoby z lekkim stopniem mogą korzystać z bardziej ograniczonych form pomocy.

Znaczny stopień niepełnosprawności

  • Bezpłatne przejazdy komunikacją miejską
  • Prawo do karty parkingowej
  • Zasiłek pielęgnacyjny
  • Możliwość uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekuna
  • Najwyższe dofinansowanie do wynagrodzeń dla pracodawcy

Umiarkowany stopień niepełnosprawności

  • 50% zniżki na przejazdy komunikacją miejską
  • Prawo do karty parkingowej (przy znacznym ograniczeniu mobilności)
  • Zasiłek pielęgnacyjny (jeśli niepełnosprawność powstała przed 21. rokiem życia)
  • Średnie dofinansowanie do wynagrodzeń dla pracodawcy

Na jaki okres wydawane jest orzeczenie z symbolem 08-T?

Czas ważności orzeczenia z symbolem 08-T zależy od charakteru i rokowania choroby. Komisja orzekająca indywidualnie określa okres, na jaki wydawane jest orzeczenie, biorąc pod uwagę specyfikę schorzenia i przewidywany przebieg choroby.

Orzeczenie o niepełnosprawności z zaznaczonym okresem ważności

Okres ważności orzeczenia jest indywidualnie określany przez komisję

Rodzaje orzeczeń ze względu na czas trwania

  • Orzeczenia bezterminowe – wydawane w przypadku chorób o charakterze przewlekłym i postępującym, gdy brak jest możliwości poprawy stanu zdrowia. Dotyczy to szczególnie osób z zaawansowanymi postaciami chorób zapalnych jelit, po rozległych resekcjach czy z przewlekłą niewydolnością wątroby.
  • Orzeczenia czasowe – przyznawane na okres od 1 roku do 5 lat, gdy istnieje możliwość poprawy funkcjonowania w wyniku leczenia. Szczególnie dotyczy to osób z chorobami w fazie stabilizacji lub po leczeniu operacyjnym.
  • Orzeczenia tymczasowe – wydawane na okres od 6 miesięcy do 1 roku w przypadkach wymagających dodatkowej obserwacji przebiegu choroby lub oceny skuteczności wdrożonego leczenia.

Przedłużanie ważności orzeczenia

W przypadku orzeczeń czasowych, przed upływem terminu ważności należy złożyć wniosek o wydanie nowego orzeczenia. Zaleca się, aby zrobić to co najmniej na 30 dni przed wygaśnięciem aktualnego orzeczenia, aby zachować ciągłość uprawnień. Procedura przedłużenia jest taka sama jak w przypadku pierwszego orzeczenia i wymaga ponownego skompletowania aktualnej dokumentacji medycznej.

CZYTAJ  Urlopy dla Rodziców Dzieci Niepełnosprawnych 2026 - Kompleksowy Przewodnik

Łączenie symbolu 08-T z innymi oznaczeniami niepełnosprawności

Symbol 08-T może występować samodzielnie lub być łączony z maksymalnie dwoma innymi symbolami w jednym orzeczeniu. Każdy z symboli musi stanowić samodzielną przyczynę niepełnosprawności, niezależną od pozostałych.

Orzeczenie o niepełnosprawności z wieloma symbolami w tym 08-T

W jednym orzeczeniu mogą występować maksymalnie trzy symbole niepełnosprawności

Najczęstsze kombinacje symbolu 08-T z innymi oznaczeniami

  • 08-T i 10-N (choroby neurologiczne) – w przypadku powikłań neurologicznych chorób układu pokarmowego, np. przy encefalopatii wątrobowej w przebiegu marskości wątroby
  • 08-T i 11-I (inne schorzenia, w tym endokrynologiczne) – przy współistnieniu chorób endokrynologicznych czy metabolicznych, np. cukrzycy towarzyszącej przewlekłemu zapaleniu trzustki
  • 08-T i 07-S (choroby układu oddechowego i krążenia) – w sytuacji powikłań systemowych, np. przy nadciśnieniu wrotnym w przebiegu marskości wątroby
  • 08-T i 09-M (choroby układu moczowo-płciowego) – przy współistniejących schorzeniach nerek, np. w przebiegu chorób autoimmunologicznych

Kombinacja symboli pozwala na pełniejsze opisanie stanu zdrowia osoby niepełnosprawnej i może rozszerzyć zakres dostępnego wsparcia oraz lepiej dostosować formy pomocy do indywidualnych potrzeb.

Niepełnosprawność 08-T a możliwości zatrudnienia

Posiadanie orzeczenia z symbolem 08-T nie wyklucza możliwości podjęcia pracy zawodowej. Zdolność do wykonywania pracy zależy od stopnia niepełnosprawności i indywidualnych możliwości funkcjonowania osoby z chorobą układu pokarmowego.

Osoba z niepełnosprawnością 08-T pracująca w dostosowanym środowisku

Odpowiednio dostosowane stanowisko pracy umożliwia efektywne zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością 08-T

Dostosowanie miejsca pracy dla osób z symbolem 08-T

Pracodawca zatrudniający osobę z niepełnosprawnością 08-T jest zobowiązany do dostosowania warunków pracy do jej potrzeb. Najważniejsze elementy dostosowania obejmują:

  • Elastyczne godziny pracy umożliwiające dostosowanie do rytmu leczenia
  • Dodatkowe przerwy na przyjmowanie leków lub posiłków
  • Łatwy dostęp do toalety
  • Możliwość przechowywania leków i specjalnych posiłków
  • Ograniczenie wysiłku fizycznego (jeśli jest to wskazane)
  • Możliwość pracy zdalnej w okresach zaostrzenia choroby

Korzyści dla pracodawców zatrudniających osoby z niepełnosprawnością 08-T

Zatrudnienie osoby z niepełnosprawnością 08-T może przynieść pracodawcy wymierne korzyści:

  • Dofinansowanie do wynagrodzenia z PFRON
  • Zwrot kosztów dostosowania stanowiska pracy
  • Zwolnienie z wpłat na PFRON
  • Refundacja składek na ubezpieczenie społeczne
  • Możliwość uzyskania statusu zakładu pracy chronionej

Osoby z niepełnosprawnością 08-T mogą być wartościowymi pracownikami, jeśli zapewni się im odpowiednie warunki pracy dostosowane do ich potrzeb zdrowotnych. Wiele osób z chorobami układu pokarmowego prowadzi aktywne życie zawodowe, realizując się w różnych branżach i zawodach.

Podsumowanie: Najważniejsze informacje o symbolu niepełnosprawności 08-T

Symbol niepełnosprawności 08-T stanowi ważny element systemu wsparcia osób z przewlekłymi chorobami układu pokarmowego w Polsce. Oznaczenie to, choć nie gwarantuje najszerszych uprawnień komunikacyjnych czy dostępu do karty parkingowej przy umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, oferuje dostęp do wielu form specjalistycznego wsparcia medycznego, społecznego i zawodowego.

Osoba z niepełnosprawnością 08-T korzystająca z różnych form wsparcia

System wsparcia dla osób z symbolem 08-T obejmuje różne obszary życia

Kluczowe aspekty symbolu 08-T

  • Symbol 08-T oznacza choroby układu pokarmowego powodujące długotrwałe zaburzenia jego funkcji
  • Obejmuje schorzenia takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia czy przewlekłe choroby wątroby
  • Może być łączony z maksymalnie dwoma innymi symbolami w jednym orzeczeniu
  • Zakres dostępnych świadczeń i ulg zależy przede wszystkim od stopnia niepełnosprawności (lekkiego, umiarkowanego lub znacznego)
  • Orzeczenie może być wydane na czas określony lub bezterminowo, w zależności od charakteru i rokowania choroby

Kluczowe znaczenie ma właściwe przygotowanie dokumentacji medycznej oraz świadomość dostępnych form pomocy, które mogą znacząco poprawić jakość życia osób zmagających się z poważnymi schorzeniami układu trawiennego. Warto regularnie śledzić zmiany w przepisach dotyczących orzecznictwa i świadczeń, aby w pełni korzystać z przysługujących uprawnień.

Źródła

[1] Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20031391328

[2] Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19971230776

[3] Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – Programy wsparcia https://www.pfron.org.pl/osoby-niepelnosprawne/programy-i-zadania-pfron/

[4] Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych – Orzecznictwo dla celów pozarentowych https://www.gov.pl/web/rodzina/orzecznictwo-dla-celow-pozarentowych

[5] Zakład Ubezpieczeń Społecznych – Świadczenia dla osób niepełnosprawnych https://www.zus.pl/swiadczenia/renta-z-tytulu-niezdolnosci-do-pracy