Upośledzona relaksacja lewej komory to zaburzenie funkcji rozkurczowej serca, które wpływa na zdolność mięśnia sercowego do prawidłowego rozluźnienia się po skurczu. Stan ten może prowadzić do różnorodnych problemów zdrowotnych związanych z układem krążenia. W artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest to zaburzenie, jakie są jego przyczyny i objawy oraz jak wpływa na ogólne zdrowie serca.
Spis treści
- Czym Jest Upośledzona Relaksacja Lewej Komory?
- Przyczyny Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
- Objawy Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
- Diagnostyka Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
- Leczenie Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
- Powikłania i Rokowanie
- Profilaktyka Zaburzeń Relaksacji Lewej Komory
- Najczęściej Zadawane Pytania
- Źródła
Czym Jest Upośledzona Relaksacja Lewej Komory?
Porównanie prawidłowej i upośledzonej relaksacji lewej komory serca
Upośledzona relaksacja lewej komory to stan, w którym funkcja rozkurczowa lewej komory serca jest zaburzona. W praktyce oznacza to, że serce ma trudności z odpowiednim rozluźnieniem się po skurczu, co utrudnia napełnianie się komory krwią w fazie rozkurczu [1]. Jest to najwcześniejsza i najczęstsza forma dysfunkcji rozkurczowej serca.
W prawidłowo funkcjonującym sercu, po każdym skurczu następuje faza rozkurczu, podczas której mięsień sercowy się rozluźnia, a komora napełnia się krwią. Przy upośledzonej relaksacji proces ten jest zaburzony, co może prowadzić do zwiększonego ciśnienia w lewej komorze i utrudnionego napływu krwi z lewego przedsionka.
Warto zaznaczyć, że upośledzona relaksacja lewej komory może występować nawet przy zachowanej prawidłowej frakcji wyrzutowej serca (EF), czyli przy normalnej funkcji skurczowej. Jest to istotne rozróżnienie, ponieważ wskazuje, że problemy z napełnianiem komory mogą występować niezależnie od jej zdolności do wypompowywania krwi [2].
Przyczyny Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
Główne czynniki przyczyniające się do rozwoju upośledzonej relaksacji serca
Zaburzenia relaksacji lewej komory serca mogą być spowodowane różnorodnymi czynnikami. Do najczęstszych przyczyn należą:
- Nadciśnienie tętnicze – długotrwałe podwyższone ciśnienie krwi zwiększa obciążenie serca, co może prowadzić do przerostu mięśnia sercowego i zaburzeń jego relaksacji [3]
- Choroba niedokrwienna serca – ograniczony przepływ krwi przez naczynia wieńcowe może upośledzać funkcję rozkurczową
- Cukrzyca – wpływa na strukturę i funkcję mięśnia sercowego, prowadząc do zaburzeń relaksacji
- Przerost lewej komory – zwiększona masa mięśniowa utrudnia prawidłową relaksację
- Wiek – proces starzenia się naturalnie wpływa na funkcję rozkurczową serca
- Kardiomiopatia przerostowa – genetycznie uwarunkowana choroba prowadząca do przerostu mięśnia sercowego
- Choroba zastawki aortalnej – zwłaszcza stenoza (zwężenie) zastawki aortalnej
Warto podkreślić, że upośledzona relaksacja lewej komory często rozwija się stopniowo, przez wiele lat, jako konsekwencja wymienionych czynników. Dlatego tak ważne jest regularne kontrolowanie stanu zdrowia, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka chorób układu krążenia [4].
Objawy Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
Pacjent z objawami upośledzonej relaksacji podczas konsultacji kardiologicznej
Upośledzona relaksacja lewej komory może początkowo przebiegać bezobjawowo, zwłaszcza w spoczynku. Jednak wraz z postępem zaburzenia, pacjenci mogą doświadczać różnych objawów, szczególnie podczas wysiłku fizycznego:
Objawy wczesne:
- Zmęczenie i osłabienie, szczególnie podczas aktywności fizycznej
- Duszność wysiłkowa (trudności w oddychaniu podczas wysiłku)
- Obniżona tolerancja wysiłku fizycznego
Objawy zaawansowane:
- Duszność spoczynkowa
- Obrzęki kończyn dolnych
- Kołatanie serca
- Zawroty głowy
- Ból w klatce piersiowej
Należy podkreślić, że objawy upośledzonej relaksacji lewej komory mogą być podobne do innych chorób serca, dlatego kluczowa jest właściwa diagnostyka. Ponadto, nasilenie objawów zależy od stopnia zaawansowania dysfunkcji rozkurczowej oraz obecności chorób współistniejących [5].
Diagnostyka Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
Obraz echokardiograficzny z widocznym zaburzeniem relaksacji lewej komory
Badanie Echokardiograficzne
Podstawową metodą diagnostyczną w rozpoznawaniu upośledzonej relaksacji lewej komory jest badanie echokardiograficzne (ECHO serca). Podczas tego badania ocenia się kilka kluczowych parametrów:
- Stosunek fal E/A – ocena napływu mitralnego, gdzie fala E odpowiada wczesnemu napływowi krwi z przedsionka do komory, a fala A wynika ze skurczu przedsionka. Przy upośledzonej relaksacji stosunek E/A jest obniżony (<1)
- Czas deceleracji fali E (DT) – jest wydłużony przy upośledzonej relaksacji
- Czas rozkurczu izowolumetrycznego (IVRT) – również wydłużony w przypadku zaburzeń relaksacji
- Prędkość ruchu pierścienia mitralnego (e’) – mierzona za pomocą dopplera tkankowego, obniżona przy dysfunkcji rozkurczowej
- Stosunek E/e’ – podwyższony stosunek wskazuje na zwiększone ciśnienie napełniania lewej komory
| Parametr | Wartość prawidłowa | Upośledzona relaksacja |
| Stosunek E/A | 1-2 | <1 |
| Czas deceleracji (DT) | 160-240 ms | >240 ms |
| IVRT | 70-90 ms | >90 ms |
| e’ przegrody | >8 cm/s | <8 cm/s |
Inne Metody Diagnostyczne
Obraz z rezonansu magnetycznego serca (MRI) u pacjenta z upośledzoną relaksacją
Oprócz echokardiografii, w diagnostyce upośledzonej relaksacji lewej komory mogą być wykorzystywane również:
- Elektrokardiografia (EKG) – może wykazać cechy przerostu lewej komory
- Rezonans magnetyczny serca (MRI) – dostarcza szczegółowych obrazów struktury i funkcji serca
- Badania laboratoryjne – oznaczenie poziomu peptydów natriuretycznych (BNP, NT-proBNP), które mogą być podwyższone przy dysfunkcji rozkurczowej
- Próba wysiłkowa – ocena wydolności wysiłkowej i odpowiedzi hemodynamicznej
- Cewnikowanie serca – inwazyjny pomiar ciśnień wewnątrzsercowych (w wybranych przypadkach)
Leczenie Upośledzonej Relaksacji Lewej Komory
Konsultacja lekarska dotycząca planu leczenia upośledzonej relaksacji serca
Leczenie upośledzonej relaksacji lewej komory koncentruje się przede wszystkim na leczeniu choroby podstawowej oraz łagodzeniu objawów. Strategia terapeutyczna obejmuje zarówno farmakoterapię, jak i modyfikację stylu życia [6].
Farmakoterapia
W zależności od przyczyny i nasilenia objawów, lekarz może zalecić:
- Leki przeciwnadciśnieniowe – szczególnie inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE) i blokery receptora angiotensyny (ARB), które nie tylko obniżają ciśnienie, ale również mogą korzystnie wpływać na przebudowę mięśnia sercowego
- Beta-blokery – spowalniają akcję serca, co wydłuża czas rozkurczu i poprawia napełnianie komory
- Blokery kanału wapniowego – mogą poprawiać relaksację mięśnia sercowego
- Diuretyki – zmniejszają obciążenie wstępne serca i łagodzą objawy zastoju
- Leki przeciwcukrzycowe – u pacjentów z cukrzycą
- Statyny – u pacjentów z hipercholesterolemią
Modyfikacja Stylu Życia
Elementy zdrowego stylu życia wspierające leczenie upośledzonej relaksacji
Równie ważne jak farmakoterapia są zmiany w stylu życia:
Zalecane:
- Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do możliwości pacjenta
- Dieta z ograniczeniem soli (do 5-6 g dziennie)
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała
- Odpowiednia ilość snu i wypoczynku
- Techniki redukcji stresu
Ograniczenia:
- Ograniczenie spożycia alkoholu
- Zaprzestanie palenia tytoniu
- Unikanie nadmiernego wysiłku fizycznego
- Ograniczenie kofeiny
- Unikanie ekstremalnych temperatur
W przypadku zaawansowanej dysfunkcji rozkurczowej z objawami niewydolności serca, konieczne może być bardziej intensywne leczenie, w tym hospitalizacja i specjalistyczna opieka kardiologiczna [7].
Powikłania i Rokowanie
Schemat możliwych powikłań nieleczonej upośledzonej relaksacji lewej komory
Nieleczona upośledzona relaksacja lewej komory może prowadzić do szeregu powikłań, które znacząco wpływają na jakość życia i rokowanie pacjenta:
- Niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową (HFpEF) – upośledzona relaksacja może postępować do bardziej zaawansowanych form dysfunkcji rozkurczowej i prowadzić do niewydolności serca
- Migotanie przedsionków – zaburzenia relaksacji zwiększają obciążenie lewego przedsionka, co predysponuje do arytmii
- Nadciśnienie płucne – wtórne do zwiększonego ciśnienia w lewym przedsionku
- Udar mózgu – ryzyko wzrasta 4-krotnie w porównaniu do osób bez dysfunkcji rozkurczowej
- Zwiększona śmiertelność – dysfunkcja rozkurczowa jest niezależnym czynnikiem ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych
Rokowanie zależy od wielu czynników, w tym od przyczyny upośledzonej relaksacji, wieku pacjenta, chorób współistniejących oraz odpowiedzi na leczenie. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie znacząco poprawiają rokowanie i jakość życia pacjentów [8].
Profilaktyka Zaburzeń Relaksacji Lewej Komory
Działania profilaktyczne zapobiegające rozwojowi zaburzeń relaksacji serca
Profilaktyka upośledzonej relaksacji lewej komory opiera się na tych samych zasadach, co ogólna profilaktyka chorób układu krążenia:
- Regularna kontrola ciśnienia tętniczego i skuteczne leczenie nadciśnienia
- Kontrola poziomu glukozy u osób z cukrzycą lub stanem przedcukrzycowym
- Utrzymanie prawidłowej masy ciała
- Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna – co najmniej 150 minut tygodniowo
- Dieta bogata w warzywa, owoce, pełne ziarna, ryby i uboga w nasycone tłuszcze
- Ograniczenie spożycia soli do 5-6 g dziennie
- Unikanie używek – tytoniu, nadmiaru alkoholu
- Regularne badania kontrolne, szczególnie u osób z czynnikami ryzyka chorób serca
Szczególnie ważne jest wczesne wykrywanie i leczenie chorób, które mogą prowadzić do upośledzonej relaksacji lewej komory, takich jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca czy choroba wieńcowa [9].
Najczęściej Zadawane Pytania
Czy upośledzona relaksacja lewej komory jest tym samym co niewydolność serca?
Nie, upośledzona relaksacja lewej komory jest najwcześniejszą formą dysfunkcji rozkurczowej serca, która może, ale nie musi, prowadzić do niewydolności serca. Niewydolność serca z zachowaną frakcją wyrzutową (HFpEF) rozwija się, gdy dysfunkcja rozkurczowa jest na tyle zaawansowana, że powoduje objawy kliniczne niewydolności serca. Wiele osób z upośledzoną relaksacją nie rozwinie pełnoobjawowej niewydolności serca, zwłaszcza jeśli przyczyna podstawowa jest skutecznie leczona.
Czy upośledzona relaksacja lewej komory jest odwracalna?
Odwracalność upośledzonej relaksacji lewej komory zależy głównie od jej przyczyny i stopnia zaawansowania. We wczesnych stadiach, przy skutecznym leczeniu choroby podstawowej (np. nadciśnienia tętniczego), możliwa jest poprawa funkcji rozkurczowej. Jednak w przypadku długotrwałych zmian strukturalnych w mięśniu sercowym, całkowite odwrócenie procesu może być trudne. Niemniej, nawet w zaawansowanych przypadkach, odpowiednie leczenie może spowolnić progresję zaburzeń i złagodzić objawy.
Jakie są ograniczenia aktywności fizycznej dla osób z upośledzoną relaksacją lewej komory?
Osoby z upośledzoną relaksacją lewej komory powinny unikać intensywnych, wyczerpujących wysiłków fizycznych, które mogą nadmiernie obciążać serce. Zalecana jest natomiast regularna, umiarkowana aktywność fizyczna, dostosowana do indywidualnych możliwości pacjenta. Najlepsze formy aktywności to spacery, pływanie, jazda na rowerze stacjonarnym czy lekkie ćwiczenia aerobowe. Przed rozpoczęciem programu ćwiczeń warto skonsultować się z kardiologiem, który może zalecić próbę wysiłkową w celu określenia bezpiecznego poziomu aktywności.
Czy dieta ma wpływ na upośledzoną relaksację lewej komory?
Tak, dieta odgrywa istotną rolę w zarządzaniu upośledzoną relaksacją lewej komory. Zalecana jest dieta z ograniczeniem soli (do 5-6 g dziennie), bogata w warzywa, owoce, pełne ziarna, ryby i uboga w nasycone tłuszcze. Taki sposób odżywiania pomaga kontrolować ciśnienie tętnicze, masę ciała i poziom cholesterolu, co pośrednio wpływa na funkcję rozkurczową serca. Szczególnie korzystna jest dieta śródziemnomorska, która wykazuje działanie kardioprotekcyjne.
Źródła
- Nagueh SF, Smiseth OA, Appleton CP, et al. Recommendations for the evaluation of left ventricular diastolic function by echocardiography. Journal of the American Society of Echocardiography. 2016;29(4):277-314. https://www.onlinejase.com/article/S0894-7317(16)00045-7/fulltext
- Pieske B, Tschöpe C, de Boer RA, et al. How to diagnose heart failure with preserved ejection fraction: the HFA-PEFF diagnostic algorithm. European Heart Journal. 2019;40(40):3297-3317. https://academic.oup.com/eurheartj/article/40/40/3297/5529189
- Kuznetsova T, Herbots L, López B, et al. Prevalence of left ventricular diastolic dysfunction in a general population. Circulation: Heart Failure. 2009;2(2):105-112. https://www.ahajournals.org/doi/10.1161/CIRCHEARTFAILURE.108.822627
- Fojt T, Kurek A, Szewieczek J, et al. Przerost lewej komory u osób powyżej 75 lat, chorych na nadciśnienie tętnicze, cukrzycę i niewydolność nerek. Annales Academiae Medicae Silesiensis. 2013;67(2):91-99. https://www.annales.sum.edu.pl/
- Ponikowski P, Voors AA, Anker SD, et al. 2016 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure. European Heart Journal. 2016;37(27):2129-2200. https://academic.oup.com/eurheartj/article/37/27/2129/1748921
- Pirracchio R, Cholley B, De Hert S, et al. Diastolic heart failure in anaesthesia and critical care. British Journal of Anaesthesia. 2007;98(6):707-721. https://www.bjanaesthesia.org/article/S0007-0912(17)34883-X/fulltext
- Singh A, Mehta Y. Heart failure with preserved ejection fraction (HFpEF): implications for the anesthesiologists. Journal of Anaesthesiology Clinical Pharmacology. 2018;34(2):161-165. https://www.joacp.org/article.asp?issn=0970-9185;year=2018;volume=34;issue=2;spage=161;epage=165;aulast=Singh
- Sanfilippo F, Corredor C, Fletcher N, et al. Diastolic dysfunction and mortality in septic patients: a systematic review and meta-analysis. Intensive Care Medicine. 2015;41(6):1004-1013. https://link.springer.com/article/10.1007/s00134-015-3748-7
- Godfrey GE, Peck MJ. Diastolic dysfunction in anaesthesia and critical care. BJA Education. 2016;16(8):287-291. https://www.bjaed.org/article/S2058-5349(17)30121-7/fulltext
Certyfikowana instruktorka jogi i pasjonatka medycyny naturalnej. W Touch Studio łączy kropki między nauką o śnie a intuicyjnym odżywianiem. Wierzy, że domowe spa to nie luksus, a konieczność dla higieny emocji. Jej misją jest przywracanie kobietom kontaktu z własnym ciałem poprzez akceptację i łagodność. Prywatnie kolekcjonerka rzadkich ziół i miłośniczka leśnych spacerów.
